Michał Rostok
Michał Rostok (* 21. apryla 1821 w Bělšecach, † 17. septembra 1893 w Husce) běše serbski wučer, botanikar a entomologa. Wón płaći jako jedyn z najwuznamnišich serbskich přirodospytnikow.
Žiwjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Narodźi so jako syn Bělšečanskeho chěžkarja a wjesneho krawca a chodźeše w Budestecach do ludoweje šule. Wot 1837 da so při Krajnostawskim wučerskim seminarje w Budyšinje na wučerja wukubłać, hdźež běchu mjez sobušulerjemi mjez druhim Kocor, Wjela-Radyserb a Mučink. Po zakónčenju seminara dźěłaše wot 1841 najprjedy jako pomocny wučer w Hodźiju a wot 1844 hač do wuměnka w lěće 1884 jako wučer w Drječinje pod Pichowom. Poslednje lěta swojeho žiwjenja bydleše w Husce. Jeho row z 1997 wobnowjenym narownym pomnikom nadeńdźe so na tamnišim kěrchowje. W Drječinje je wjesny puć po Rostoku pomjenowany, nimo toho steji na Pichowje wopomnjenski kamjeń za njeho.
Skutkowanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Hižo jako seminarist zaběraše so Michał Rostok z přirodu, wosebje w hornjołužiskich horach kołowokoło Wulkeho Pichowa. Wučerske městno w Drječinje zmóžni jemu tež pozdźišo dokładne přepytowanje tutych kónčin nimo poprawneho powołanja. Jeničce na a pod tutej horu namaka Rostok pjatnaće družin ćernjowkow, mjez druhim nowu a wot njeho wopisanu družinu z mjenom łužiski ćernjowc (Rubus lusaticus). Nimo toho zběraše ludowu wědu wo rostlinach a wozjewi 1889 spis Phanerogamenflora von Bautzen und Umgebung. Do njeho bě 889 družin „phanerogamow“, kćějatych rostlin, zapisał a k tomu hišće 607 družin „kryptogamow“, ke kotrymž słušeja paproće, mochi, algi a lišawy.[1]
Wuznamne běše tež jeho wědomostne dźěło na polu entomologije, potajkim wědomosće wo překasancach. Wuslědki wozjewi mjez druhim w swojim spisu „Neuroptera germanica“ (Sačkokřidłače Němskeje) z lěta 1888. Dalše přirodowědne wozjewjenja Rostoka jednaja wo mjetelach, wo ptačkach, wo twarje zwěrjećeho ćěła, wo serbskej coologiji ale tež wo geologiskich mineralnych hromadźenkach a wo planetoidach.[1] Nimo toho zběraše na swojich pućowanjach po hornjołužiskich wjeskach tež tamniše ležownostne mjena a wozjewi je w Časopisu Maćicy Serbskeje.[2]
W cyłku wozjewi Rostok 68 wědomostnych dźěłow w serbskej a jednaće w němskej rěči, mjez druhim w fachowym časopisu „Berliner Entomologische Zeitschrift“. Zdobom płaći jako stworićel serbskeje přirodowědneje terminologije, kotruž wozjewješe we wjele nastawkach w ČMS a w pozdźišo wot Wjele zestajenej knize Serbske rostlinske mjena.[3]
Wědomostnik Rostok korespondowaše z nahladnymi přirodowědnikami swojeho časa, mjez druhim z botanikarjemi Gottlobom Ludwigom Rabenhorstom (Mišno), Ottom Wünschu (Šwikawa) a Wilhelmom Olbersom Focku (Bremen) a z entomologomaj Carlom Schillerom (Drježdźany) a Robertom Mac Lachlanom (London).[1]
Literatura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- M. Hórnik: Nekrolog. W: ČMS 1894, str. 58–61 (digitalizat jako pdf)
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Konrad Lipič: Michał Rostok wuznamny serbski přirodospytnik a wučer był. W: Serbskich Nowinach dnja 16. apryla 2021 (Předźenak).
- ↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50 (digitalizat).
- ↑ Jan Radyserb-Wjela, Matej Urban: Serbske rostlinske mjena w dwěmaj dźělomaj a sedmjoch stawach po abejcejskim rjedźe; čestny pomnik za serbskeho přirodospytnika njeboh Michała Rostoka. Budyšin 1909 (digitalizat).
Wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Krótkobiografija na stronach Sakskeje biografije (serbsce/němsce)
- Zawostajenstwo Michała Rostoka w Serbskim kulturnym archiwje (pdf-dataja)
- Digitalizaty Rostokowych rukopisow
- Informacije wo Rostoku a dalšich serbskich wosobinach Budestečanskeje gmejny na jeje webstronach (němsce)